Το Παγγαίο Όρος

Το Παγγαίο είναι βουνό της Ανατολικής Μακεδονίας με ιδιαίτερο, φυσικό κάλλος και με τεράστια συνεισφορά στον ελληνικό πολιτισμό.

Στη μυθολογία αρχικά ονομαζόταν Καρμάνιον, για να ονομαστεί Παγγαίον από τον Παγγαίο, γιο του θεού Άρη και της Κριτοβούλης, ο οποίος, μη μπορώντας ν’ αντέξει τις τύψεις της συνειδήσεώς του για την αιμομιξία που άθελά του διέπραξε με την θυγατέρα του, αυτοκτόνησε πάνω στο όρος αυτό. Αργότερα ονομάσθηκε “Μακέτιον”, στη συνέχεια Ματίκιον και Ματικία, Πρινάριον ή Πρινάρης και, τέλος, στην οθωμανική περίοδο Πουρνάρ ντάγ.

paggaio
Όλες οι περίοδοι της ανθρώπινης προϊστορίας και ολόκληρη η εποχή του μετάλλου, αποδεδειγμένα αντιπροσωπεύονται στο Παγγαίο και την γύρω απ’ αυτό περιοχή.

Πολύ πριν από την άφιξη των Ελλήνων στην Ελλαδική χερσόνησο και συνακόλουθα και στην περιοχή του Παγγαίου, κατοικούσαν εδώ οι προέλληνες, λεγόμενοι αλλιώς και Πελασγοί, ήταν όμως το μέγα έθνος των Θρακών εκείνο που κατείχε ακόμη κι από τα προϊστορικά χρόνια, πέρα από άλλες περιοχές κι ολόκληρη την μεταξύ του Νέστου και του Στρυμόνα περιοχή και κατά συνέπεια και το Παγγαίο, που μέχρι την εποχή του βασιλιά των Μακεδόνων Φιλίππου του Β’ εθεωρείτο Θράκη.

Τα θρακικά φύλα που κατοικούσαν στο Παγγαίο κατά την αρχαιότητα ήταν κύρια οι Πίερες στα νότια, οι Ηδώνες ή Ηδωνοί στα δυτικά, οι Οδόμαντες στα βόρεια, ενώ πάνω στο ίδιο το όρος κατοικούσαν οι πολεμικοί Σάτρες.

Στα 437 π.Χ. Αθηναίοι άποικοι, μ’ επικεφαλής τον οικιστή Αγνωνα, ίδρυσαν στους δυτικούς πρόποδες του Παγγαίου την περίφημη (και μοναδική) αποικία των Αθηνών, την Αμφίπολη.

pagaio2
Το έτος 356 π.Χ. ο Φίλιππος κατέλαβε την γύρω από το Παγγαίο περιοχή και το ίδιο το βουνό και ίδρυσε πολύ κοντά την πόλη των Φιλίππων, στην οποία το 42 π.Χ. έλαβε χώρα η ομώνυμη μάχη και συντελέστηκε η κατάλυση της ρωμαϊκής δημοκρατίας και η έναρξη της αυτοκρατορικής διακυβέρνησης του ρωμαϊκού κράτους. Ακολούθησε η πιο λαμπρή περίοδος της ιστορίας αυτής, της γειτονικής στο Παγγαίου πόλης, ως ρωμαϊκής, πλέον, αποικίας, την οποία επισκέφθηκε το φθινόπωρο του 49 μ.Χ. ο μεγάλος Απόστολος των Εθνών, ο Παύλος, ίδρυσε εδώ την πρώτη Χριστιανική Εκκλησία της Ευρώπης, βαφτίζοντας την πρώτη Ευρωπαία Χριστιανή, την πορφυροπώλιδα Λυδία και δέθηκε με την πόλη των Φιλίππων και με την περιοχή του Παγγαίου με συναισθηματικούς δεσμούς ακατάλυτους.

Ποιος όμως ήταν ο λόγος που για πολλούς αιώνες συνωστίζονταν στο Παγγαίο και την περιοχή του αναρίθμητοι λαοί και άνθρωποι; Δεν ήταν μόνο η εύφορη γη των γύρω απ’ αυτό περιοχών, ούτε τα μεγάλα δάση του, που παρείχαν την περίφημη, ναυπηγική ξυλεία. Ήταν κυρίως οι θησαυροί των πλούσιων μεταλλείων χρυσού και αργύρου, που υπήρχαν πάνω του εκείνοι που το είχαν κάνει ονομαστό ήδη από την αρχαιότητα. Κι ήταν, επίσης, το φημισμένο ιερό του Βάκχου, που βρισκόταν σε μια από τις υψηλότερες κορυφές του και το οποίο είχαν υπό τον έλεγχό τους οι Σάτρες. Ο Βάκχος του Παγγαίου είχε μια γυναίκα ως “προμάντιδα”, δηλαδή σαν Πυθία. Είχε έμπειρους ιερείς, τους «προφήτες», προερχόμενους από το πολεμικό φύλο των μαχαιροφόρων Βησσών της Ροδόπης, που έδιναν σχήμα και μετέφεραν στους πιστούς τους ακατανόητους χρησμούς που ο θεός ενέπνεε σ’ αυτή τη γυναίκα, όταν αυτή έπεφτε σ’ έκσταση, ενώ στις θυσίες τους πρόσφεραν στο μεγάλο Θράκα θεό άσπρα άλογα.

Έχει, κατά συνέπεια, τεράστιο, ιστορικό, αρχαιολογικό και μυθολογικό ενδιαφέρον το Παγγαίο, χωρίς σ’ αυτά να λογαριάσουμε ένα άλλο, σημαντικό κεφάλαιο της ιστορίας του, που είναι και τ’ “ακιδογραφήματα” ή τα “βραχογραφήματά” του, δηλαδή κάποια σχεδιάσματα πάνω στον σκληρό γρανίτη ή στον σκληρό ασβεστόλιθο, συνηθέστατα στο ύπαιθρο, αλλά σε ορισμένες σπάνιες περιπτώσεις και μέσα σε σπήλαια, που παριστάνουν ζώα, ανθρώπους, αγρίμια του δάσους και για τα οποία οι αρχαιολογικές γνώσεις μας είναι ελάχιστες.

paggaio1